Hayatımızda vazgeçilmez lezzet, vitamin ve kültürel değere sahip olan bu doğal mucizelerin hakkındaki bilgileri okurken ne kadar da değer versek azdır diyeceksiniz…
Kırmızı Mercimek
Kırmızı Mercimek, baklagiller familyasından kabuklu mahsullerin kurutulmuş tohumlarıdır. Mercimek, besin değeri yüksek, tat açısından zengin bir baklagil olarak Akdeniz, Orta Doğu ve Hindistan için vazgeçilmez bir besin maddesidir. Kıvamlı, yerel bir tadı ve kaygan bir dokusu olan mercimekleri ıslatmaya gerek yoktur; kısa pişirme süresi yeterlidir. Mercimek, çorbalarda, haşlamalarda, börek ve kek yapımında, salatalarda, makarna soslarında, atıştırmalıklarda, ve vejeteryan yemeklerinde tat vermesi için kullanılır. Güney Asya’da, kırık kırmızı mercimek baharat yapımında değerlendirilmektedir.. Mercimekten yapılan un, tahıl unu ile karıştırılarak ekmek, kek, bebek maması yapımında kullanılmaktadır. Mercimek içerdiği zengin protein açısından çoğunlukla et yemeklerinin yanında ikamesinde veya içinde tüketilmektedir.
Sağlıklı Beslenme
Baklagiller, mercimek dahil, sağlığına önem veren ve vermek isteyen kişilerin yemek listesinde artan bir grafikle yer almaya başlamıştır; hastalıklardan korunmak, sağlıklı bir bedene sahip olmak isteyen kişilerin tüketmeyi seçtiği ürünler olarak belirmektedir. Yağ oranı düşük, protein oranı yüksek olan baklagiller çözünebilen ve çözünemeyen lifli bir yapı içermektedir. Ayrıca karbonhidrat, vitamin ve mineraller bakımından oldukça zengindir.
Nohut Hakkında Genel Bilgiler
Nohut aslen bezelye familyasından Cicer arietinum’un (Fabaceae veya leguminosae) yıllık bitkisinin tohumudur. Yüksek besin değeri sebebiyle oldukça yaygın üretimi söz konusudur. Nohut, taze sebzeler gibi çiğ, kavrulmuş, kızartılmış, fırınlanmış veya haşlanmış olarak, atıştırmalıklarda, tatlılarda, çeşnilerde kullanılmaktadır. Buğday unu ile karıştırılarak da kullanılabilen nohut unu, özellikle çorba, ekmek ve et yemeklerinde kullanılmaktadır.
Sağlıklı Beslenme
Nohut, şeker hastalarınca ve yüksek kolestrolü olan kişilerce özellikle tüketilmesi gereken bir besin maddesidir. Nohut %13 oranında protein, % 40 – % 55 oranında karbonhidrat, % 4 % 10 oranında yağ içermektedir. Nohut çeşitlerine göre değişen asidik yağ oranı yaklaşık % 50 oleik ve % 40 linoleic yağ olarak belirmektedir. Nohut ayrıca çinko, vitamin B6 ve C vitamini yönünden zengindir.
Bulgur Hakkında Genel Bilgiler
Bulgur, kolay pişebilme özelliğine sahip temizlenmiş, yarı haşlanmış, kurutulmuş, parçalara ayrılmış ve farklı boyutlarda elenmiş bir tahıl çeşididir. Arbel’in bulgur üretim birimleri, üç farklı öğütme fonksiyonu ile farklı pişirme yöntemleri için olanak sağlamaktadır. Sonuç olarak, besin değeri yüksek, fındık tadına yakın bir tatda ve uzun süreli raf ömrü olan çok amaçlı bir tahıl ürünü olarak ortaya çıkmaktadır. Çoğunlukla kırılmış buğday zannedilen bulgur, önceden pişirilmiş olması ile buğdaydan farklıdır. Bulgur elde etmek için gerçekleştirilen aşamalar, kırık buğday elde etmek için gerçekleştirilmesi gereken aşamalardan farklıdır. Bulgur hafif pişirilerek veya sadece suda bekletilerek tüketilebilir ve diğer pişirilmesi gerekmeyen ürünlerle birlikte kullanılabilir. Bulgur pirinç ve kuskusa yakın bir tahıl ürünüdür fakat pirinç ve kuskus dan daha yüksek bir besin değerine sahiptir. Bulgur, en fazla kısır salatası yapımında; lezzetli oluşu, düşük yağ oranı nedeniyle pilav, çorba, pastahane mamulleri, dolma ve güveç yemeklerinde kullanılmaktadır. Çok yönlü kullanımı ve besin değerinin yüksek oluşu nedeniyle vejetaryen beslenme tarzına uyumludur. Vejetaryen mutfağında et yerine geçebilme özelliğine sahip olan bulgur, ayrıca vejetaryen hamburger köftelerinin vazgeçilmez bileşenlerinden biridir.
Bulgurun Yiyecek Olarak Özellikleri
– Bulgur kandaki yağları düşürücü yönü olduğu bilinen posa/lif bakımından oldukça zengin bir gıdadır.
– Karbonhidrat değeri yüksek, protein değeri düşüktür.
– Bulgurda bulunan B1 vitaminleri, sinir ve sindirim sisteminde önemli rol oynamaktadır.
– İçerdiği folik asitten dolayı, çocuk ve hamile kadınlar için çok önemli bir gıda maddesidir.
– Doymamış yağa sahiptir ve toplam yağ oranı düşük olduğu için sağlıklı bir besin maddesidir.
– Kolesterol içermez.
– Hububat ürünlerinin en büyük dezavantajı olan fitik asit, bulgurun sahip olduğu pişirme ve kurutma işlemlerinden dolayı, bulgurda bulunmaz.
– Yüksek mineral ve selülozdan dolayı besin emilimini hızlandırır, kabızlığı engeller ve bağırsak kanserini önler.
– Bakliyatlarla karıştırıldığında dünyadaki en önemli besin kaynağı durumuna gelmektedir.
– Radyasyonu emmez ve radyasyona karşı dayanıklıdır. Bu nedenle bazı ülkelerde nükleer savaşlara karşı, askeri ve sivil amaçlar için stokta tutulan ürünlerdendir.
– Pişirme işlemi esnasında tanenin ruşeymin kısmında bulunan besin maddeleri tane içerisine nüfuz ettiğinden besin değeri diğer ürünlerden (ekmek, makarna) daha yüksektir.
– Pişirme ve kurutma işlemlerinden dolayı, küf oluşumuna karşı dayanıklıdır ve raf ömrü diğer ürünlerden daha uzundur.
Bulgurun Faydaları
Oldukça yüksek miktarda lif içermesi bulguru bağırsak çalışmasından önemli bir pozisyona getirmiştir. Liflerin ayrıca tok tutucu bir özelliğe sahip olması, bulgura kilo kontrolünde de önemli bir rol yüklemiştir. Dünya Sağlık Örgütünün belirttiği üzere günde 25-30 gr. civarında lif ihtiyacımız bulunmaktadır. Bu ihtiyacımızı da 1 tabak bulgurla çok rahat şekilde karşılayabilirsiniz. Yapısındaki B1 vitaminleri; sinir ve sindirim sistemimizin güçlenmesinde önemli rol oynamaktadır. Ayrıca bu vitaminin, beriberi hastalığının önlenmesinde düzenli tüketilmesi gerekmektedir. Bulgur bütün bunların dışında yapısında içerdiği folik asit sayesinde hamile annelerin bebeklerinin zeka seviyesini ilerletme de oldukça gereklidir. Bulgurun glisemik endeksini düşük olması sebebiyle, bulgur uzun süre tok tutar, kana yavaş karıştığı içinde diyetlerde kullanılabilecek bir üründür. Ayrıca da şeker hastalarına tavsiye edilir. Ayrıca salatalarda, sıcak ve soğuk yemeklerde kullanılan bir malzeme olması nedeniyle çeşitlilik sunan bir yiyecektir.
Pirinç Hakkında Genel Bilgiler
Milattan önceki zamanlarda Çin’de üretilmeye başlanan pirinç, Yunanlılar tarafından keşfedilmeden önce Hindistan da kullanılmıştır. Kayıtlar, pirincin Çin’de kullanılmaya başlamasının üzerinden yaklaşık 4000 yıl geçmiş olduğunu bulgulamaktadır. Klasik Çince’de tarım için kullanılan kelimeler pirinç için kullanılan kelimelerle benzer anlamı taşırlar, bu durum bir anlamda lisanın oluştuğu dönemde pirincin ana tarım maddesi olduğunun altını çizmektedir. Çeşitli Asya ülkelerinde pirinç ve yemek aynı kelime ile tanımlanmaktadır. Oriyental sanatın geleneksel motifleri arasında pirinç ekim, toplama merasimleri resmedilmiştir. Günümüzde binlerce çeşit pirinç tohumu bulunmaktadır fakat pirincin orjinal formu halen bilinmemektedir.
Yağ ve protein oranı diğer tahıl ürünleri ile karşılaştırıldığında daha düşüktür. Mucize eseri,şimdilerde pirinc tohumları eskiye oranla daha fazla protein içermektedir. Doğu’da pirinç yemeklerle birlikte, soya sosu kullanılarak tüketilmektedir, bu durum mineral eksikliğini azaltmakta ve çeşitli hastalıkları önlemekte etkili olmaktadır. Amerika’da ise, pirinç fabrikaları kahvaltıda yenmek üzere veya atıştırmalık olarak kullanılabilecek şekilde pirinç üretiminde bulunmaktadırlar. Mineral açısından zengin olmayan pirinçten ekmek ancak diğer tahılların unları ile karıştırılarak yapılabilmektedir.
Ülkemizin kişi başına pirinç tüketimi 7 kg dır.Asya ile karşılaştırıldığında oldukça az bir miktara tekabul etmektedir. Şöyle ki Amerika’da kişi başına yıllık pirinç tüketim miktarı yaklaşık olarak 11 kg iken Asya’da bu miktar 90-181 kg arasında değişmektedir. Sadece buğday ve mısır, pirinç üretimine yaklaşık miktarda üretilmektedir.
Pirinç Çeşitleri
– Uzun taneli pirinç: Uzunluğu eninin 4 veya 5 katı olan uzun ve ince taneler. Pişirildiğinde tane tane, hafif ve yumuşak olur.
– Orta boy taneli pirinç: Uzunluğu eninin 2 veya 3 katı olan, uzun taneli pirinçten daha kısa ve geniş taneler. Pişirilmiş taneler daha nemli ve yumuşak olur ve uzun taneli pirince göre birbirine yapışma eğilimi daha fazladır.
– Kısa taneli pirinç: Kısa, tombul, hemen hemen yuvarlak olan tanelerdir.
– Aromatik pirinç: Kavrulmuş fındık veya patlamış mısıra benzer bir doğal aroması ve tadı vardır. En yaygın yerli aromatik pirinçler basmati, jasmine ve della’dır.
– Tatlı pirinç: Kısa, tombul, opak taneli pirinç. Pişirildiğinde pirinç şeklini kaybeder ve çok yapışkan ve glütenli olur.
Barbunya Hakkında Genel Bilgiler
Barbunya fasulye, baklagiller familyasından otsu bir bitki türüdür. Pembe-beyaz dış kabuğu ve beyaz ağırlıklı iç taneleri ile standart yeşil fasulyelerden ayrılır. Zeytinyağlı yemeği türk mutfağının ünlü soğuk mezeleri arasında yeralır. Familyası: Baklagiller (Leguminosae). Türkiye’de yetiştiği yerler: Sebze olarak yurdumuzun hemen hemen her yerinde yetiştirilir. Meyve ve tanesi kırmızı benekli olan fasulye çeşidi. “Barbunya fasulyesi” olarak da bilinir. Taze ve kuru olarak tüketilir.
Sağlıklı Beslenme
Barbunya lif bakımından zengindir. Bir fincanda (250 ml) ortalama 16.4 gr lif içerir. Kolesterolünüzü düşürmek istiyorsanız günlük beslenme programınıza bu gıdayı ekleyebilirsiniz. Vücuda güç ve enerji vererek, bedensel ve zihinsel yorgunluğu giderir. Barbunya vücudun gelişimini ve onarımını destekler. Kemikleri güçlendirir. Romatizma ve siyatik şikâyetlerini azaltır. Böbrek rahatsızlıklarında etkilidir. Böbrekleri kuvvetlendirir. Böbrek kumu ve taşlarını dökmeye yardımcı olur. Sinirleri kuvvetlendirir ve kalp çarpıntısını giderir. Kandaki şeker miktarını düşürerek şeker hastalığına karşı faydalı olur.
Fasulye Hakkında Genel Bilgiler
Fasulye baklagiller familyasına dahildir. Kuru fasulyenin pinto(açık kırmızı çizgili fasulye), Great Northern çeşidi fasulyesi, denizci fasulyesi, bezelye; küçük beyaz, küçük kırmızı, pembemsi, böbrek şeklinde, düz beyaz fasulye ve sarı barbunya gibi birçok çeşidi bulunmaktadır. Fasulye bütün beslenme şekillerinde bulunması gerekli olan bir yiyecek türüdür ve tüketimi desteklenmelidir.
Sağlıklı Beslenme
Beyaz Fasulye yüksek oranda nişasta ve protein içermektedir. Proteinin yanısıra, yüksek enerji sağlama kapasiteli, kalsiyum, demir, folik asit, vitamin E gibi önemli besin değerlerini barındırmaktadır. 250ml’lik bir tabak fasulye yaklaşık 220 kalori enerji(herhangi bir et yemeği ile aynı değerde) vermektedir. Protein değeri yüksek herhangi bir besin maddesinden daha uzun süre saklanabilme kapasitesine sahip olan fasulye, önemli miktarda bir (B vitamini) olan folik asit ve demir, çinko, magnezyum gibi mineraller içermektedir.
